Eifeler Reegel

Ob am Lëtzebuergeschen de Konsonant n um Enn vun engem Wuert (oder am Silbegelenk vun zesummegesatene Wierder) ausgeschwat/geschriwwe gëtt, hänkt dovunner of, mat wéi engem Konsonant dat Wuert duerno ufänkt.

Déi komplex phonologesch Reegel, déi dofir responsabel ass, gëtt Eifeler Reegel oder Äifler Reegel genannt; aner Bezeechnunge fir dëse Phenomen sinn n-Tilgung, mobile-n, n-mobile, oder mobile-n deletion. Et handelt sech dobäi ëm eng sougenannt Sandhi-Reegel, wouduerch de phonologesche Kontakt tëschent zwee Wierder gereegelt gëtt.

An enger staark vereinfachter Form kann ee soen: 'En /n/ um Enn vum Wuert gëtt ewechgelooss, wann dat Wuert dono net mat engem Vokal oder de Konsonanten / h, d, dsch, t, ts (och: z), tsch/ (= all glottal an alveolar Konsonanten) oder n ufänkt oder direkt dono e Sazzeeche kënnt (z. B. Komma, Punkt, Klamer, etc.).'

Beispiller, bei deenen den n ewechgelooss gëtt:

Wa mer do sinn	an net:	Wann mer do sinn
De 4. Mee	an net:	Den 4. Mee
Dammeschong	an net:	Dammenschong
De Wäi gëtt gutt	an net:	De Wäin gëtt gutt

Beispiller, bei deenen den n ëmmer stoe bleift:

Bei alle Wierder déi mat de Vokalen i, u, e, o, a ufänken:
- den Ierger, den Uwe, den Eemer, den Owend, den Af
Bei Wierder déi mat engem y ufänken, wann no dem y e Konsonant steet:
- den Yves, den Yvon, vun Ypres
Bei Wierder déi mat de Konsonanten n, d, t, z, h ufänken:
- den Nol, deen Daag, en Tuerm, keen Zement, däin Haus,
Virun de Wierder si, se, sech, säin, seng, a sou ass den n fakultativ:
- Muer komme(n) seng Kanner, ech si(nn) sou midd.
Virun all Sazzeechen bleift den n stoen:
- Dat ass schéin, mä et ass deier.
- Si koumen (wéi ëmmer) ze spéit.
- Do kanns de nëmmen “ mon oeil ” soen.
Um Enn vun Eegennimm:
- Den Här Neyen kënnt.
- Zu Lëntgen reent et.
- Um Amberknäppchen wiesst Hammbier.
- An Italien gëtt et kal.

Beispiller, bei deenen den /n/ ewechfällt

de_ Gorilla, Fritte_fett, a_maachen

Speziell Fäll, bei deenen den /n/ d'Resultat oder de Rescht vun engem nasale Schwénglaut ass

Wierder, déi op -ioun ophalen, verléieren ni den /n/ (Organisatioun maachen, net: Organisatiou_ maachen).
Wierder, déi op -nn ophalen (just mat laang ausgeschwatenem /n/, mee net sinn, hunn, etc.) verléiren ni den /n/ (dënn maachen, net: dë_ maachen).
Wierder, déi op -n ophalen (just mat laang ausgeschwatenem /n/) verléieren ni den /n/ (Roman liesen, net: Roma_ liesen).
Wierder, déi op -in ophalen (just fir déi weiblech Form vu Beruffer/Persounebezeechnungen) verléiren ni den /n/ (d'Professorin froen, net: d'Professori_ froen).

Dacks schreiwe linguistesch Studien, datt den /n/ virun engem /n/ net ausgeschwat gëtt. Der 1999er Schreifweis no gëtt deen <n> an dëse Fäll trotzdeem geschriwwen (<den Numm>), mä phoneetesch gesinn ass do keen ([de Numm]).

Fir ze liesen

Gilles, Peter (2006): "Phonologie der n-Tilgung im Moselfränkischen ('Eifler Regel'). Ein Beitrag zur dialektologischen Prosodieforschung." In: Moulin, Claudine / Nübling, Damaris (Hgg.): Perspektiven einer linguistischen Luxemburgistik. Studien zur Diachronie und Synchronie. Heidelberg: Winter. 29-68.
Krummes, Cédric (2006): "'Sinn si' or 'Si si'? Mobile-'n' Deletion in Luxembourgish." In: Scott, Alan (Ed.): Papers in Linguistics from the University of Manchester : Proceedings of the 15th Postgraduate Conference in Linguistics, 3rd March 2006. Manchester : University - School of Languages, Linguistics and Cultures. Cote LB 55442
Muller, Henri (2010): De finalen N. In: Lëtzebuerger Journal 2010, Nr. 10 (15. Januar): 7. [1]
Schanen, François / Zimmer, Jacqui (2006): 1,2,3 Lëtzebuergesch Grammaire, Band 3: L'orthographe. Esch-sur-Alzette: Schortgen éditions. Chapitre 8. 86-90.

Fir ze lauschteren

Lulling, Jérôme (2008): Videoclip mat Beispiller op Bonjour.lu

Kuckt och

Referenzen

Artikel op Wikipedia Eifeler Reegel